ISU-152 – Zveroboy
ISU-152 to radzieckie działo samobieżne z okresu II wojny światowej, które zyskało sobie przydomek Zveroboy (Zwierzobójca) dzięki swojej zdolności do niszczenia niemieckich czołgów ciężkich i dział pancernych. Było to działo o kalibrze 152 mm zamontowane na podwoziu czołgu ciężkiego IS. W artykule przedstawimy historię powstania, budowę, testy, użycie bojowe, sukcesy i ciekawostki o tym niezwykłym pojeździe.
Historia powstania
ISU-152 powstało jako następca wcześniejszego działa samobieżnego SU-152, które było oparte na podwoziu czołgu KW-1S. SU-152 było skuteczne w walce z niemieckimi czołgami i działami pancernymi, ale miało wiele wad, takich jak słaby pancerz, mały zapas amunicji i niewygodna obsługa działa. Ponadto podwozie KW-1S było przestarzałe i nie nadawało się do dalszej modernizacji.
W 1943 roku radzieccy inżynierowie opracowali nowy czołg ciężki IS (Iosif Stalin), który miał być lepszy od KW-1S pod każdym względem. Na bazie tego czołgu zbudowano nowe działo samobieżne ISU-152, które miało poprawić wszystkie niedostatki SU-152. Projekt ISU-152 został opracowany przez Biuro Konstrukcyjne Zakładu nr 100 w Czelabińsku pod kierownictwem L.S. Trojanowa. Pierwszy prototyp ISU-152 został ukończony w listopadzie 1943 roku i przeszedł pomyślnie testy fabryczne i państwowe.
Budowa
ISU-152 miało masę 46 ton i załogę pięciu ludzi: dowódcy, kierowcy, celowniczego, ładowniczego i radiooperatora-strzelca. Pancerz ISU-152 był spawany z płyt walcowanych o grubości od 20 do 90 mm. Najgrubszy pancerz znajdował się na przedniej części nadbudówki i osłonie działa (120 mm). Pancerz boczny kadłuba miał 75 mm grubości, a tylny 60 mm. Pancerz górny kadłuba i nadbudówki miał 30 mm grubości, a dolny 20 mm.
Głównym uzbrojeniem ISU-152 była haubico-armata ML-20S kalibru 152,4 mm. Była to zmodyfikowana wersja haubicy polowej ML-20 z krótszą lufą (L/32) i zmienionym zamkiem. Działo mogło strzelać różnymi rodzajami pocisków:
- odłamkowo-burzącymi (OF-540),
- przeciwpancernymi (BP-540),
- kumulacyjnymi (BP-540A)
- betonoburzącymi (GB).
Zasięg maksymalny pocisków wynosił od 8 do 13 km, a prędkość wylotowa od 600 do 655 m/s. Działo miało kąt ostrzału poziomego 12 stopni i pionowego od -3 do +18 stopni. Zapas amunicji wynosił 20 pocisków.
Drugorzędnym uzbrojeniem ISU-152 był wielkokalibrowy karabin maszynowy DSzK kalibru 12,7 mm. Był on umieszczony na dachu nadbudówki i służył do obrony przeciwlotniczej. Zapas amunicji wynosił 200 nabojów. Ponadto ISU-152 miało radiostację 9R z anteną ramową na dachu kadłuba.
Napęd ISU-152 stanowił silnik wysokoprężny W-2IS o mocy 520 KM. Był to dwunastocylindrowy silnik widlasty chłodzony cieczą. Silnik był sprzężony z mechaniczną skrzynią biegów o ośmiu biegach do przodu i czterech do tyłu. Zbiornik paliwa mieścił 560 litrów oleju napędowego, co zapewniało zasięg około 120 km w terenie i około 200 km po drodze.
Podwozie ISU-152 składało się z sześciu kół jezdnych o średnicy 800 mm każde, połączonych parami za pomocą wahaczy poprzecznych opartych na sprężynach skrętnych. Koła napinające znajdowały się z przodu kadłuba, a koła napędowe z tyłu. Gąsienice miały szerokość 650 mm i składały się z 87 ogniw.
Pierwsze testy
Pierwszy prototyp ISU-152 został poddany testom fabrycznym w listopadzie 1943 roku. Testy wykazały, że działo samobieżne ma dobrą mobilność i manewrowość, a także wysoką siłę ognia. Jednak stwierdzono także kilka problemów, takich jak niska celność działa, ograniczony kąt ostrzału poziomego, niewystarczający zapas amunicji i słaba widoczność z wnętrza pojazdu. Niektóre z tych problemów zostały poprawione w późniejszych wersjach ISU-152.
Pierwszy prototyp ISU-152 został także poddany testom państwowym w grudniu 1943 roku. Testy te potwierdziły wyniki testów fabrycznych i wykazały, że działo samobieżne spełnia wymagania wojska. Jednak zalecono także wprowadzenie kilku zmian, takich jak zwiększenie zapasu amunicji do 30 pocisków, poprawa systemu celowniczego i zainstalowanie karabinu maszynowego koaksjalnego. Te zmiany zostały wprowadzone w kolejnych seriach produkcyjnych ISU-152.
Pierwsze użycie na polu walki
ISU-152 zostało przyjęte do uzbrojenia Armii Czerwonej w grudniu 1943 roku i rozpoczęto jego masową produkcję. Pierwsze działa samobieżne ISU-152 trafiły na front w styczniu 1944 roku i zostały przydzielone do samodzielnych pułków artylerii samobieżnej (ros. САУП – Самоходный Артиллерийский Установочный Полк). Każdy pułk składał się z trzech dywizjonów po 12 dział samobieżnych każdy, co dawało łącznie 36 dział samobieżnych na pułk.
Pierwsze bojowe użycie ISU-152 miało miejsce podczas operacji leningradzko-nowogrodzkiej w styczniu-lutym 1944 roku. Działa samobieżne ISU-152 wspierały natarcie radzieckiej piechoty i czołgów na niemieckie pozycje obronne i przyczyniły się do przełamania blokady Leningradu. Podczas tej operacji ISU-152 wykazały się skutecznością w niszczeniu niemieckich bunkrów, stanowisk artylerii i czołgów ciężkich.
Jednym z pierwszych sukcesów ISU-152 było zniszczenie niemieckiego czołgu ciężkiego Tiger I przez załogę dowodzoną przez porucznika Fiodora Kalinina z 1441 pułku artylerii samobieżnej. Miało to miejsce 14 stycznia 1944 roku podczas walk o wieś Gorodok na południe od Leningradu. Kalinin i jego załoga ostrzelali Tiger I pociskiem przeciwpancernym BP-540 z odległości około 1000 metrów i trafili go w burtę. Pocisk przebił pancerz boczny czołgu i spowodował jego wybuch.
Największe bitwy
ISU-152 brało udział we wszystkich głównych operacjach radzieckich na froncie wschodnim od 1944 do 1945 roku. Działa samobieżne ISU-152 wspierały radzieckie ofensywy na Białorusi, Ukrainie, Polsce, Rumunii, Węgrzech, Czechosłowacji i Niemczech. Działa samobieżne ISU-152 uczestniczyły także w walkach o Berlin w kwietniu-maju 1945 roku.
Jedną z największych bitew, w której brało udział ISU-152 była bitwa pod Prochorowką w lipcu 1943 roku. Była to część bitwy pod Kurskiem, która była największą bitwą pancerną w historii. W tej bitwie radzieckie czołgi i działa samobieżne starły się z niemieckimi czołgami ciężkimi Tiger I i Panther oraz działami pancernymi Ferdinand. Bitwa była bardzo zacięta i krwawa, a obie strony poniosły duże straty.
Według niektórych źródeł, jednym z bohaterskich czynów ISU-152 podczas tej bitwy było zniszczenie pięciu niemieckich czołgów ciężkich Tiger I przez załogę dowodzoną przez starszego lejtnanta Dmitrija Ławrienenkę z 1439 pułku artylerii samobieżnej. Miało to miejsce 12 lipca 1943 roku podczas walk o wzgórze nr 252.2 na południe od Prochorowki. Ławrienenko i jego załoga ostrzelali pięć Tigerów I pociskami przeciwpancernymi BP-540 z odległości około 500 metrów i trafili je w burtę lub tył kadłuba. Pociski przebiły pancerz niemieckich czołgów i spowodowały ich zapalenie lub wybuch.
Ciekawostka
Oto kilka ciekawostek o czołgu ISU-152:
- Czołg ISU-152 był znany także pod innymi nazwami, takimi jak: Stalinoorgel (Stalinowskie organy) – nazwa nadana przez Niemców ze względu na charakterystyczny dźwięk wystrzału działa;
- Zvieroboj (Zwierobójca) – nazwa nadana przez radzieckich żołnierzy ze względu na zdolność do niszczenia niemieckich czołgów ciężkich;
- Iskra (Iskra) – nazwa nadana przez polskich żołnierzy ze względu na iskrzenie pocisków przy uderzeniu o pancerz.
- Czołg ISU-152 był jednym z pierwszych pojazdów pancernych wyposażonych w system stabilizacji działa, który umożliwiał strzelanie podczas jazdy. System ten był jednak niedoskonały i rzadko używany przez załogi.
- Czołg ISU-152 był także jednym z pierwszych pojazdów pancernych wyposażonych w system interkomu, który umożliwiał komunikację między członkami załogi za pomocą słuchawek i mikrofonów.
- Czołg ISU-152 był także jednym z nielicznych pojazdów pancernych radzieckich, które były używane przez inne kraje po II wojnie światowej. Finlandia przejęła kilka dział samobieżnych ISU-152 od ZSRR po zawarciu rozejmu w 1944 roku i używała ich do lat 60. XX wieku. Chiny otrzymały kilkadziesiąt dział samobieżnych ISU-152 od ZSRR po II wojnie światowej i używały ich do lat 80. XX wieku.
Podsumowanie
Czołg ISU-152 był potężnym działem samobieżnym, które odegrało ważną rolę w zwycięstwie ZSRR nad III Rzeszą w II wojnie światowej. Było to działo o dużej sile ognia i odporności na pociski, które mogło niszczyć niemieckie umocnienia i pojazdy pancerne na duże odległości. ISU-152 było oparte na podwoziu czołgu ciężkiego IS i uzbrojone w 152,4 mm haubicę ML-20S. Było ono nieoficjalnie nazywane Zveroboj (ros. Зверобой; „zabójca bestii”) w odpowiedzi na pojawienie się wielkich niemieckich czołgów i dział, takich jak Tygrysy i Pantery. ISU-152 było używane jako artyleria samobieżna do wsparcia bardziej ruchliwych ataków piechoty i pancernej.
Komentarze
Prześlij komentarz